بر طبق آمار،تنها در ایالات متحده ی آمریكا، هر دو ثانیه،یك نفر نیازمند خون است كه معمولا این نیاز توسط بانك خون مرتفع میشود.برهمین اساس سازمان صلیب سرخ جهانی نیازمند هشتادهزار واحد خون بهصورت روزانه است و این درحالیست كه دسترسی به بیش از سی و شش هزار واحد در روز میسر نیستند.از طرف دیگر آمارها نشان دهنده ی این نكته هستند كه تنها چهار درصد از افراد جامعه داوطلب اهدای خون هستند.همچنین نیاز به خون بهطور سالیانه شش درصد افزایش دارد درحالی كه اهدای خون نرخ رشد سه درصدی را نشان میدهد . از این رو كاملا واضح است كه خون مصنوعی ضروری است.در این مقاله با خون مصنوعی، دلایل نیاز به آن،ویژگی های خون مصنوعی، نقاط ضعف و قوت انواع خون مصنوعی و تفاوت و شباهت های انواع خون مصنوعی آشنا خواهیم شد.
چرا به خون مصنوعی نیاز است؟
هـمانطور كه میدانیم،خون طبیعی انسان به گـروه هـای مـخـتـلـف بـا بـارهـای مثبت و منفی تقسیمبندی میشود و هر فرد ،به هنگام گرفتن خون، تنها باید از گروه
خونی خـــود یـــا گـــروه هـــای مــشـــابـــه كـــه سـازگـاری دارنـد، خـون دریافت كــــنــــنـــــــد. زیـــــــرا در غـــیـــــــر ایـــــــن صــورت،درصــد احـتـمـال مـرگ فرد گیرنده ی خون بسیار بالا می رود. از طـــرف دیـگـــر تـنـهـــا گــروه خونی Oمنفی است كه به عنوان دهنده عمـومـی بـهحسـاب مـی آینـد.اما متاسفانه تعداد افـراد دارای ایـن نـوع گـروه خـونـی بسیار اندك است . اگرچه دستگاه ها و روشهای تشخیصی گـروه خـونـی پیشـرفـت زیـادی داشتـه انـد،امـا به هنگام بروز سوانح و جراحات شدید بهویژه در تصـادفـات و میـدان نبـرد كـه ثـانیـه ها نیز حیاتی هستند. بسیار زمان بر هستند. لذا از نقطه نظر نوع گروه خونی، داشتن یك جایگزین مناسب بدون داشتن نگرانی از نوع گروه خونی بسیار كارگشا خواهد بود.این مواد مصنوعی شامل گلبول های قرمز، سفید و پلاكت و پلاسما نیستند، اما تا زمانی كه سلولهای مغز استخوان زایایی خود را باز نیافتهاند، میتواند رهایش اكسیژن را بر عهده گیرند.
حضور این خون، با ویژگی های منحصر بفرد جهت تزریق به تمام انسانها وحتی حیوانات،در میدان های نبرد،آمبولانس های اورژانس و اتاق عمل،بسیار مفید خواهد بود.علاوه برمشكل مطرح بودن انواع گروه خونی،مساله ی كوتاه بودن مدت زمانی كه میتوان خون های اهدا شده را مورد استفاده قرار داد نیز مطرح میشود. چراكه این خونها را حداكثر تا مدت چهل و دو روز میتوان مورد استفاده قرار داد.علاوه بر این،خون های بایگانی شده،به دلیل از دست دادن نیتریك اسید،احتمال تنگ شدن و انسداد عروق را در شخص پذیرنده افزایش میدهد.همچنین گلبول های قرمز انعطاف خود را در نتیجه ی ماندگی از دست میدهند. باتوجه به شرایط نگهداری خون طبیعی، باید به فكر جایگزینی بود كه بدون نیاز به انجماد بتوان آن را ذخیره سازی كرد. از دیگر سو، انتقال بیماریهای مختلف مانند انواع هپاتیت های B وC و ایدز از طریق خون، یكی دیگر از مشكلات نسبی استفـاده از خـون اهـدا شـده است.البته درصد انتقال این بیماریها باتوجه به عملیات پالایشی و انجام آزمایشات مختلف، تا اندازهی قابل ملاحظهای كاهش مییابد، اما به صفر نمیرسد. بنابراین نیاز به یك مادهی جایگزین كه از لحاظ بیولوژیكی توانایی انتقال آلودگیها و عفونتها را نداشته باشد، احساس میشود.
قصه از كجا شروع شد؟
پس از معرفی سیستم گردش خون،توسط ویلیام هاروی، به سال 1616، تلاشهای گستـرده جهـت
یـافتن جایگزینهای مناسب خون صورت پذیرفت.به عنوان مثال، از مواردی مانند آبجو، شیر، اوره و حتی خون حیوانی استفاده شد. اما هیچكدام موفقیتآمیز نبودند. تااینكه دكتر كارل لندشتینر، درسال1930 موفق به معـرفـی انـواع گـروهها شد و قدم موثری در شناخت ماهیت خون برداشت.با بروز جنگهای جهانی اول و دوم، به علاوه نیاز مبرم سربازان و مجروحان جنگی به خون و نهایتا كمبود منابع خونی در بیمارستانها، تلاش ها جهت یافتن خون جایگزین قوت گرفت تا جایی كه درسال 1947 بانك جهانی خون توسط صلیب سرخ آمریكا تاسیس شد.
خون مصنوعی چیست؟
هدف ابتدایی استفاده از خون مصنوعی، توانایی انتقال اكسیژن و جبران كردن كاهش خون شدید ناشی از خونریزیهای شدید است. كه در حقیقت به عنوان یك حجم دهنده مورد استفاده قرار بگیرند. پس بنابراین میتوان یك تقسیم بندی برای خون مصنوعی به این صورت در نظر گرفت:
خون مصنوعیحجم دهنده یا Expander
پایهی كلوئیدی
پایهی شبكهی بلوری
حمل كنندهی اكسیژن :Oxygen Carrier
پایهی هموگلوبین
پرفلوروكربن
کلمات کلیدی : خون مصنوعی ، جامعه مهندسی پزشکی شیراز ،